Yabanı ərzaq bitkiləri

Biz yəni İ.Həsənov adına 1 saylı tam orta məktəbin nəzdində fəaliyyət göstərən “Kiçik Akademiya”nın coğrafiya və ekologiya şöbəsinin üzvləri olaraq söz vermişdik ki, hər il rayonumuzun ekologiya parkına 1 ballı bitki əkməyə gələcəyik. Keçən il Ulu öndərimizin 90 illik yubileyi münasibətilə cökə ağacının qələmlərini aparmışdıq. Bu il isə Yer günü münasibətilə akasiya ağacının qələmlərini apardıq. Bu bitki və ağacların əkilməsini tövsiyə edirik ki, arıçılıqda məhsuldarlığı artırmaqla yanaşı, dağətəyi kəndlərdə qırılan meşələrin bərpası zamanı bu bitkilərdən istifadə etsinlər. Bu həm də torpaq erroziyasının və sürüşməsinin qarşısını alır. 

        Bəşəriyyətin qlobal problemləri.

Ərzaq problemi Gizli aclıq  (Beri-beri)

Dünyada belə bir xəstəlik var”Beri-beri” yəni gizli acliq.Bu xəstəlik bir və yaxud 2 ərzaq növünün qida rasyonunda üstünlüyü nəticəsində yaranır.Ulularımız daha təbii və çesidli qidalanırdılar.Rayonumuzda yabanı halda bitən çoxlu ərzaq bitkiləri var.Ancaq yeni nəsil bunların bir qismini unutmaq üzrədir.Bizim fikrimizcə bunların tədqiqinə təbliğinə və tədbiqinə ehtiyac var.Bu həmdə təbii ehtiyatların səmərəli istfadəsinə imkanlar yaradır.Yabanı bitki nümunalərinin siyahısını tutmaq.Şəkillərini çəkmək.Kolleksiyasını toplamaq və tanıtmaq.Arealını, yetişdiyi təbii şəraiti haqqında araşdırma aparmaq.Emal vəIsthlak qaydaları haqqında məlumat toplayıb dərc etmək.Kiçik biznes təsərrüfatı modelini qurmaq.Video-disk formasında təqdim etməyi qarşımıza məqsəd qoymuşuq.Təbii sərvətlərdən, əmək ehtiyyatlarından səmərəli istifadə, milli miəşətimizi qoruyub gələcək nəsillərə ötürmək.Bəzi yabanı bitkiləri mədəni bitk kimi becərmək, turşuya qoymaq, qurutmaq, şirəsini, cemini, mürəbbsini, kompotunu hazırlama qaydası ilə birgə istehsalı həyata keçirməyə nail olmaq.Cəmiyyətimizi bu kiçik biznesə cəlb etməklə gəlir əldə etməyin yollarını örgətmək arzusundayıq. Kicik işçi qurupların   köməyi ilə bu bitkilərin yetişdiyi məkanı, zamanı  və istifadə qaydası haqqında videoçəkiliş aparmaqla  təqdimat hazırlamaq,təbliğ etmək üçün praşuralar hazırlamaq,yaymaq kimi işləri planlaşdırmışıq. Rayonumuzun şimal hissəsini araşdırmasına mən 11^c şagirdi Solmaz Rəhimli, cənub hissəsini isə 11^asinif şagirdi Aytac Mirzəliyeva başçılıq edir. 

       MƏKTƏBİN NƏZDİNDƏ  FƏALİYYƏT  GÖSTƏRƏN  KİCİK AKADEMİYANIN   BİR NECƏ QURUPDAN İBARƏT OLAN ŞAGİRD ELMİ CƏMİYYƏTİ  RAYONUMUZUN TƏBİİ SƏRVƏTLƏRİNİ  ARAŞDIRMAQLA , TANITMAQ SƏMƏRƏLİ  İSTİFADƏ , GƏLƏCƏK NƏSİLLƏRƏ ÖTÜRMƏK  KİMİ MƏQSƏDLƏRİ  QARŞIMIZA  QOYMUŞUQ . 

RAYONUMUZ KİÇİK OLSADA BURDA TƏBİİ ŞƏKİLDƏ BİTƏN  35-Ə YAXIN DƏRMAN,BOYAQ, EYNİ ZAMANDA BALLI VƏ ƏRZAQ  BİTKİLƏRİNİN OLDUĞNU ARAŞDIRARAQ  KOLLEKSİYASINI TOPLAMIŞIQ .BU BİTKİLƏRİ ÇOXALTMAQ YAYMAQ  SƏMƏRƏLİ İSTİFADƏSİ ÜÇÜN  TƏŞVİQAT APARMAQLA YANAŞI , HƏR  İL  YER GÜNÜNDƏ ARICILIĞA DƏSTƏK  ADILI KİCİK  QURUPUMUZLA RAYON EKALOGİYA PARKINA GEDƏRƏK BALLI BİTKİ  ƏKİRİK . ÜMÜDVARAM Kİ, BİZİMLƏ HƏMRƏY OLANLAR TAPILACAQ VƏ BU LAHİYƏ XOŞUNUZA GƏLƏCƏK.      

          Rayonumuzun yabanı ərzaq bitkiləri:                                             

1.     Gəlinbarmağı                                                  24.Yeralması

2.     Cincilim                                                           25.Pip

3.    3. Qazayağı                                                              26.Əvəlik                

5.      Lalə                                                                       Meyvələr:

6.     Gicitkan                                                                 27.Çaytikanı  

7.     Su yarpızı                                                               28.Yemişan

8.     Nənəgöyü                                                                29.Quşüzümü

9.     Quşəppəyi                                                               30.Zirinc

10.  İpəktərə                                                                    31.İtburnu çiçəyi

11.  Eşşəktərəsi                                                               32.Qızılgül çiçəyi        

12.  Qızıltərə                                                                   33.Moruq          

13.  Əməkköməci (Pilpilə)                                             34.Böyürtkan         

14.  Turşəng

15.  Dağkeşnişi (Çələmbir)

16.  Bənövşə

17.  Kəkotu

18.  Pəl

19.  Zirə

20.  Quzuqarnı

21.  Sumaq

22.  Quləmçə

23.  Çasır                                                     

  Çaşır

Çaşır yazda toplanan çoxillik kol bitkisidir.Ondan əsasən tutma üçün istifadə olunur.Süni yollayetişdirilmir.O əsasən alçaq dağlıq ərazidə quru iqlimdə yetişir.Rayonumuzun Cənub-Qərbindəki kəndlərdə yetişir.Çaşır bitkisinin tutması çox qiymətldir və el arasında çox sevilir.Tutulma qaydası bu şəkildədir-onu ilk öncə qaynadıb suyu süzülür,bankalara yığılan çaşır duz və qaynadılmış su ilə birlikdə bağlanılır.

                                                                                                  Aytac Mirzəiyeva X^a sinif şagirdi.   

                                                                                                                

Gəlinbarmağı

Şoraba:Gəlinbarmağını yıgıb  yuyaraq 2-3 saat suda saxlayırıq tam təmizləyib aşsüzəndən süzüb, süfrəyə sərib qurulayırıq .Dəstə formasına gətirirərək,sonra3 litirlik balona yığıb,arasına 5 diş sarımsaq,1 dəstə kərövüz,1dəstə şüyüd,5-8 dənə qara istiot,3-5 dəfnə yarpağı, 3 xörək qaşığı duz tökülür.Balon dolandan sonra üzünə çıxana qədər yarı su, yarı sirkə(üzüm) qarışdırıb tökürlər. 15-20 gün sərin yerdə saxlayırıq. Gəlinbarmağından dovğaya da qatırlar və qovurma şəkilindədə də istifadə edirlər  edilir. Gəlinbarmağı 1-illik bitkidir, toxumla çoxalır və may ayının sonunda, iyun aylarının əvvəlində yetişir.Bu bitki ,,B” vitamini ilə zəngindir.

B.Nərmin 7^c sinif şagirdi.